Gminna Biblioteka
Publiczna w Iwkowej

"Chciałbym zdążyć utrwalić jak najwięcej z tej przeszłości, która już odchodzi"  te znamienite słowa ks. Jana Piechoty niechaj będą mottem przewodnim dla wszystkich, którzy pragną wzbogacać kulturowo region Iwkowszczyzny  utrwalając Jego dzieje, kulturę i tradycję.

Lista wydanych książek związanych z terenem naszej gminy poprzez temat opracowania, czy też osobę autora jest bardzo bogata. Można z pewnością uznać, że historię publikacji regionalnych zapoczątkował ks. Jan Piechota. Mimo, że  - w ujęciu chronologicznym -  na pierwszą wydaną książkę, według daty wydania, należałoby wskazać Księgę sądową wsi Iwkowej - to jednak tutejsi mieszkańcy jako pierwszą pamiętać będą sławne Gawędy Iwkowskie zebrane i opracowane przez księdza Piechotę.

Prześledźmy tę historię chronologicznie.

W 1969 roku ukazuje się publikacja wydana w niewielkim nakładzie do celów naukowych. Wychodzi w ramach wydawnictw Instytutu Historii Państwa i Prawa, wydana i opracowana przez doc. dr Stanisława Płazę. Księga Sądowa Wsi Iwkowej , bo o niej tu mowa, jest przedrukiem oryginalnej Księgi  prowadzonej ręcznie przez miejscowych pisarzy w latach 1581-1809 w Iwkowej. Dzięki niej poznajemy obraz ówczesnych stosunków społecznych. Ma ona zasadnicze znaczenie dla dziejów wsi, częstokroć podawana jest jako źródło w różnych opracowaniach historycznych. Oryginalna Księga Sądowa Wsi spisana po łacinie, przechowywana jest w archiwum PAN w Krakowie.  

Wielkim wydarzeniem w historii Iwkowej było ukazanie się w 1976 r. Gawęd Iwkowskich zebranych i opracowanych przez księdza Jana Piechotę.  I chociaż niektórzy mieszkańcy mieli księdzu za złe to, że ich z nazwiska i z przezwiska  powymieniał, to jednak nikt nie kwestionował wyjątkowości tej publikacji i jej historycznego znaczenia dla  lokalnej społeczności. Ksiądz Piechota gawędami Iwkowian rozsławił Ich wieś.   Sześć lat później LSW wydaje kolejną książkę księdza Piechoty Komedyje Iwkowskie (gadki i klechdy), równie entuzjastycznie przyjętą jak "Gawędy..."  Książki wydane w państwowych wydawnictwach (Gawędy Iwkowskie w Wydawnictwie Literackim, Komedyje Iwkowskie w Ludowej Spółdzielni Wydawniczej) "porozchodziły" się po całym świecie, zawędrowały wszędzie tam, gdzie żyją Iwkowianie. Dzięki tym, powszechnie dostępnym publikacjom, Iwkowa stała się znana i sławna. Ze względu na gwarę zawartą w gadkach i klechdach znalazły się one również w kręgu zainteresowań etnografów. Z ówczesnych prasowych wzmianek możemy się dowiedzieć, że wydanie Gawęd i Komedyj było dla  Iwkowej tym, czym dla Krakowa wystawienie Wesela Wyspiańskiego.

O tym, że bakcyl pisarski na dobre zawładnął księdzem Piechotą przekonaliśmy się znów po 5 latach, gdy ukazała się nakładem LSW kolejna publikacja Jego autorstwa. Tym razem był to pamiętnik: Gawęda mojego dzieciństwa: Wspomnienia z lat 1900 - 1918. I choć dotyczył tym razem historii Jaślan, rodzinnej wsi ks. Piechoty - to chyba czytali go wszyscy iwkowianie ze względu na osobę autora. Z "Noty o autorze" , zamieszczonej na końcu książki, możemy wyczytać wiele słów świadczących o pierwszorzędnym pisarstwie księdza.  

Szkic monografii wsi Iwkowej zaczął się materializować w II połowie lat 60-tych. W kraju uroczyście obchodzono Millenium. Ksiądz Piechota zaczął więc szukać w licznych archiwach najstarszych śladów chrześcijaństwa na tym terenie, które wiązały się, według tradycji, z działalnością św. Urbana. I choć nie doszukał się historycznego potwierdzenia działalności eremity na tym terenie, to w wyniku tych studiów powstały Dzieje Iwkowej.  " Dzieje..." nie miały tyle szczęścia co Gawędy i Komedyje, jedyny odzew od wydawnictw, jak mówił Piechota, to " za duża objętość maszynopisu - nie chciano więc drukować ".  

W osiem lat po śmierci księdza, w roku 1995, po uzyskaniu pisemnej zgody rodziny Piechotów, Biblioteka Publiczna podjęła się trudu wydania tej pozycji. Praca nad książką trwała ponad rok i choć był to ogromny wysiłek, to jeszcze większa była radość i satysfakcja, że udało się opublikować i udostępnić szerszemu gronu to ważne dla lokalnej społeczności historyczne dzieło. Nakład 1000 egzemplarzy rozszedł się błyskawicznie, a przyjęcie z jakim spotkały się Dzieje Iwkowej wśród mieszkańców, porównać chyba można do ukazania się Gawęd Iwkowskich.. 

W 1996 r., a więc rok po wydaniu "Dziejów Iwkowej" Biblioteka wydaje niewielką publikację - poemat zatytułowany Życie Jezusa Chrystusa według Ewangelii. Autorem wierszem spisanej Ewangelii jest poeta ludowy z Wojakowej - Józef Kosakowski. Tą książeczką, maleńką w formie, rozpoczyna się nowa przygoda wydawnicza tym razem twórczości Józefa Kosakowskiego. W 1997 roku zostaje wydany w Lublinie przez Stowarzyszenie Twórców Ludowych tomik poetycki "Nie smucę się swoim wiekiem" - wybór, chyba najpiękniejszych, wierszy poety. W 2001 roku staraniem Biblioteki ukazują się Fraszki - zbiór satyrycznych wierszy, humoresek i fraszek. Poeta ludowy z Wojakowej, któremu zachęty pisarskiej udzielił sam Jarosław Iwaszkiewicz jest niekwestionowanym piewcą swej małej ojczyzny - Ziemi Wojakowskiej. Obdarzony talentem, zasługującym niewątpliwie na uznanie, od kilku lat patronuje Ogólnopolskiemu Konkursowi Poetyckiemu, odbywającemu się co roku w Wojakowej.  

Również w 1997 roku trafiają do naszej gminy Salony i kulisy wydane
w Katowicach przez Wydawnictwo "Śląsk". Publikacja ta związana jest
z naszym regionem poprzez osobę autora - Józefa Parę, który urodził się
i wychował w Wojakowej; ojciec autora był wieloletnim kierownikiem szkoły  w Wojakowej. We wspomnieniach Józefa Pary, aktora, reżysera i dyrektora kilku teatrów w Polsce, w rozdziale zatytułowanym: "Wojakowa-Kraków-Katowice" znalazły się ciekawe wspomnienia z okresu życia rodziny Parów na tym terenie. 

W 2002 roku nakładem własnym autora wychodzą Dzieje Parafii Wojakowa 1335-1772. Kolejne książki Księdza Stanisława Tokarskiego pojawiać się będą co dwa lata. I tak, po Dziejach Parafii Wojakowa, opublikowany zostaje w 2004 roku Słownika biograficznego Tom I : pt. Znani i nieznani z Parafii Wojakowa, a w marcu 2006 roku I i II wojna światowa na terenie gminy Iwkowa. W dorobku literackim księdza znajduje się również wiele opracowań i artykułów, jego pasją jest badanie historii regionu, archiwistyka i genealogie. Wszystko wskazuje na to, że mamy historyka, jakiego mogą nam inni pozazdrościć. Książki, które do tej pory wyszły spod pióra księdza Tokarskiego i te które wiemy już, że są w przygotowaniu, są zapewne wyrazem miłości autora do swej małej Ojczyzny i przejawem odpowiedzialności za nią i jej historię.
W czerwcowym numerze BIM-u (Brzeski Magazyn Informacyjny - Iwona Dojka ) z 2006r. możemy przeczytać recenzję jaka ukazała się po wydaniu ostatniej jego książki: "Walorem publikacji jest autorska umiejętność oddania głosu świadkom i usunięcie w cień własnej perspektywy. W ten sposób historyk archiwista ocala zwyczajnego człowieka, o jakim podręczniki historii milczą. Uwagę zwraca obiektywizm i wielostronność spojrzenia..." 

Cofnijmy się na chwilę do 2003 roku, kiedy to w Krakowie ukazuje się publikacja wydana przez Pana Andrzeja Dudę, pamiętnik spisany przez jego ojca Franciszka Dudę pod tytułem Z szumem galicyjskiej iwy.. Wspomnienia z przeszłości. Książka, oprócz tego, że wnosi wiele ciekawych opisów historycznych to jeszcze wyróżnia się piękną szatą graficzną. Pan Andrzej Duda, wydawca publikacji tak pisze w słowie wstępnym: "Książka zawiera, obok treści o charakterze genealogiczno - wspomnieniowym, wiele trafnych komentarzy, refleksji, pisanych przez Ojca z pewnego dystansu, z jednocześnie trzeźwą oceną wszystkiego, co się wydarzyło w Europie, w Polsce, a w szczególności w galicyjskiej wsi Iwkowa w czasach od pierwszej wojny światowej aż po lata osiemdziesiąte minionego wieku" .

W maju 2006 roku wpisuje się na trwałe do historii regionalnych publikacji książka, wydana nakładem własnym autora, której tytuł brzmi: Śladem iwkowskich dziejów: Historia rodu Misiów, a jej autorem jest Stefan Szot  - sołtys wsi Iwkowa. Poprzez poznanie dziejów jednego rodu odkrywamy równocześnie cząstkę historii naszej małej Ojczyzny. Książka zwraca uwagę ciekawym i oryginalnym stylem, a jej historia zrodziła się, jak możemy wyczytać ze słów wstępnych autora, z chęci uchronienia przed zapomnieniem.

W tym samym 2006 roku po 30 latach od wydania "Gawęd iwkowskich" księdza Jana Piechoty (1976) doczekaliśmy się wznowienia tej pozycji. Jest to odpowiedź Ks. Proboszcza Józefa Gurgula na głosy wielu Iwkowian, którzy upominali się o "Gawędy..." gdyż wiele domowych pozycji zaginęło lub "porozchodziło" się po świecie. Nowe wydanie "Gawęd iwkowskich" ma piękną szatę graficzną , wzbogacone zostało licznymi fotografiami, a na końcu książki zamieszczono fragmenty będących jeszcze w maszynopisie "Kłopotów wiejskiego plebana". Nowy egzemplarz "Gawęd ..." będzie nam przypominał trzy znaczące daty: Jubileusz 50-lecia konsekracji kościoła parafialnego, 60 lat mijających od rozpoczęcia pracy duszpasterskiej w naszej parafii przez Ks.Jana Piechotę i 30 lat od pierwszego wydania tej ważnej dla Iwkowian książki.

Rok 2006 należał będzie do najobfitszych w publikacje regionalne. Kolejna, czwarta publikacja wydana w tym roku, to przewodnik krajoznawczy Nad Belą i Białką : w wioskach gminy Iwkowa. Autorem tekstu jest Czesław Anioł, a w zbieraniu materiałów do książki uczestniczyli uczniowie gimnazjów w Iwkowej i Wojakowej. Przewodnik wydany został przez Gminny Ośrodek Kultury w Iwkowej w ramach realizacji projektu "Wpisani w czas - edukacja regionalna młodzieży z terenu Gminy Iwkowa.

(oprac. Bernadeta Klimek , Iwkowa 2007r.)